Η φάβα Σαντορίνης είναι φημισμένη για την νοστιμιά της,την βελούδινη γεύση, τη ασυναγώνιστη γλύκα της και το γρήγορο μαγειρεμά της. Πρόκειται για ένα είδος αρακά που προέρχεται από το φυτό «Lathyrus Clymenum L.» και οι αρχαιολόγοι, με βάση ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου, ισχυρίζονται ότι καλλιεργείται στο νησί εδώ και 3000 χρόνια.

Σύμφωνα με την παράδοση,ο σπόρος φυτεύεται στις 21 Δεκεμβρίου(κυρα Ελεούσας). Τον Απρίλιο η φάβα βγάζει το άνθος «λουβί». Το λουβί ξερένεται και βγαίνει ο καρπός.Αρχές Μαΐου η φάβα, αφού ξεραθεί από το φυτό, αλωνιζόταν στα αλώνια (και τώρα σε ειδικές μηχανές) και ακολουθεί το στάδιο της αποφλοίωσης και το άλεσμα.

Η φάβα Σαντορίνης έγινε το 2011 προϊόν ΠΟΠ (Προστατεύομενης Ονομαστικής Προέλευσης) και έχει ιδιαίτερα υψηλή θρεπτική αξία, καθώς είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες. Η φάβα -«το φάβα» όπως το αποκαλούν οι Σαντορινιοί- μαγειρεύεται κατά την παράδοση φρεσκοβρασμένη σκέτη, φάβα παντρεμένη (με κρεμμύδι,ντομάτα,κάπαρη), φάβα με χοιρινό,φάβα με λαρδί και πελτέ,  φάβα με κάπαρη γιαχνί, φάβα με χταπόδι, φαβατόσουπα, φαβατόρυζο, φάβα ομελέτα, σαβοκεφτέδες.

Βέβαια,στις μέρες μας και στα νέα χέρια των σεφ του νησιού,η φάβα Σαντορίνης έχει περάσει σε αποθεωτικές εκδοχές κρέμας, κρέπας, τάρτας -ακόμα και παγωτού!- και σε περίτεχνους συνδυασμούς με κρέατα, ψάρια, κυνήγια και θαλασσινά.

Η σχέση της φάβας με τον τουρισμό είναι πλέον άρρηκτη,γιατί βοηθά τη γαστρονομική εμπειρία, συμβάλλοντας στην καθιέρωση του γαστρονομικού προορισμού της Σαντορίνης- που κερδίζει με το σπαθί της τον τίτλο του καλύτερου γαστρονομικού προορισμού της χώρας– κι απ΄την άλλη,βοηθάει στην προώθηση την τοπικής παραγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2008 καλλιεργούντο 960 στρέματα από εκατό αγρότες ενώ το 2013 παρήχθηκε φάβα σε πάνω από 2000 στρέματα και οι παραγωγοί ξεπέρασαν τους τριακόσιους.

πηγή: greekgastronomyguide.gr