Η μαστίχα είναι μια φυσική ρητίνη που παράγεται από το δέντρο Pistacia lentiscus var. Chia. (European Medicines Agency, 2015). Αν και αυτά τα δέντρα μπορούν να μεγαλώσουν και σε άλλα μέρη του κόσμου, η μαστίχα προέρχεται κυρίως από δέντρα που καλλιεργούνται στο νότιο τμήμα της Χίου, καθιστώντας την μοναδικό προϊόν αυτής της γεωγραφικής περιοχής. (Triantafyllou et al. 2007)

Μία από τις παλαιότερες καταγεγραμμένες αναφορές των θεραπευτικών ιδιοτήτων της Μαστίχας Χίου έχει γίνει από τον Διοσκουρίδη στον πρώτο τόμο του πεντάτομου έργου του Περί ὕλης ἰατρικῆς (De Materia Medica) μεταξύ 50-70μ.Χ. (Wellmann, 1907).

Ο Διοσκουρίδης περιγράφει την ωφέλιμη δράση της μαστίχας στην πέψη, τα δόντια και την καλλυντική χρήση. (Wellmann, 1907) Ο Έλληνας ιατρός Κλαύδιος Γαληνός (129-226μ.Χ.) επίσης έγραψε για τα οφέλη της μαστίχας Χίου σε σχέση με τις φλεγμονές και τα γαστρεντερικά προβλήματα. (Kuhn, 2011).

Έκτοτε έχουν υπάρξει πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν ότι η χρήση της μαστίχας μπορεί να επιφέρει πληθώρα ωφέλιμων αποτελεσμάτων στην υγεία μας λόγω της υψηλής αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης της. (Assimopoulou, S. N. Zlatanos and V. P. Papageorgiou. 2005): (Zhou et al. 2009)(Triantafyllou et al. 2011). Τα θετικά αυτά αποτελέσματα μπορούν να αποδοθούν στον μεγάλο αριθμό φυσικών συστατικών που υπάρχουν σε διαφορετικές ποσότητες τόσο στη μαστίχα όσο και στο αιθέριο έλαιό της. (Koutsoudaki, Martin Krsek and Alison Rodger. 2005)

Κάποια από τα οποία περιλαμβάνουν : α-pinene, β-pinene, β-myrcene, limonene, β-caryophyllene και πολλά άλλα. (Koutsoudaki, Martin Krsek and Alison Rodger. 2005)

Μείωση το ρίσκου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη
Έρευνες δείχνουν ότι οι τριτερπενικές ενώσεις και οι φυτοστερόλες που περιέχονται στη μαστίχα μπορεί να έχουν προστατευτική επίδραση στην ενδοθηλιακή λειτουργία μέσω αντιφλεγμονωδών μηχανισμών υποδεικνύοντας έτσι πιθανή αντι-αθηροσκληρωτική δραστηριότητα. (Loizou et al. 2009).

Σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη με δείγμα 133 ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν είτε 5g σκόνης μαστίχας αραιωμένης σε 250ml νερό κάθε μέρα για 18 μήνες είτε το ένα έβδομο αυτής της ποσότητας ημερησίως για 12 μήνες. (Triantafyllou et al. 2007)

Τα αποτελέσματα έδειξαν μείωση της χοληστερίνης, της LDL, του αθηρωματικου δείκτη, της λιποπρωτεΐνης (α), της απολιποπρωτεϊνης Α-1 και Β και των SGOT, SGPT γ-GT για την ομάδα υψηλής κατανάλωσης μαστίχας. (Triantafyllou et al. 2007) Επίσης μειώθηκαν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα στους άνδρες της ομάδας της χαμηλής δόσης, παραπέμποντας έτσι σε πιθανές προστατευτικές ιδιότητες έναντι του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη και καρδιαγγειακώνπροβλημάτων. (Triantafyllou et al. 2007)

Οι ερευνητές υπογράμμισαν ότι δεν αναφέρθηκε κανένα πρόβλημα ή παρενέργεια με την κατανάλωση της μαστίχας συμπεραίνοντας έτσι ότι μπορεί να ενταχθεί με ασφάλεια σε ένα πιο σφαιρικό καρδιοπροστατευτικό πλάνο μαζί με τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης μέσω διατροφής και άσκησης. (Triantafyllou et al. 2007) Είναι πλέον ευρέως γνωστό και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι τα υψηλά επίπεδα LDL στο αίμα και η οξειδωσή της μπορεί να δημιουργήσουν αθηροσκληρωτική πλάκα λόγω της εναπόθεσής της σε ενδοθηλιακό ιστό με αποτέλεσμα τη δημιουργία καρδιαγγειακών προβλημάτων. (Laakso et al. 1992): (Rivera et al. 2011) Μία in vitro μελέτη συνέκρινε την προστατευτική δράση διαφόρων φυσικών ρητινών κατά της οξείδωσης της LDL. (Andrikopoulos et al. 2003)

Τα δεδομένα έδειξαν ότι η μαστίχα ήταν πιο προστατευτική έναντι της οξείδωσης της LDL σε σύγκριση με άλλες φυσικές ρητίνες όπως acacia, dammar, tragacanth και storax, που επίσης χρησιμοποιούνται σε φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα. (Andrikopoulos et al. 2003) Έρευνες πάνω στην επίδραση της τσίχλας έναντι της in vitro οξείδωσης της LDL έδειξαν ότι η μάσηση 1,5g ακατέργαστης μαστίχας για 1 ώρα ήταν πιο αποτελεσματική (74,6%) στην προστασία της LDL από την εμπορική τσίχλα μαστίχας (64,3%), την τσίχλα με γεύση δυόσμου (61.2%) και την τσίχλα με γεύση φράουλα (11,5%). (Andrikopoulos, et al. 2002) Τα ευρήματα αυτά θα πρέπει να ερμηνεύονται με επιφύλαξη, καθώς ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν περιορισμένος, ωστόσο δίνουν μια ένδειξη για τα καρδιοπροστατευτικά οφέλη της μάσησης ακατέργαστης μαστίχας. (Andrikopoulos, et al. 2002)

Άλλη μια μελέτη που διερεύνησε τις επιδράσεις της μαστίχας στη χοληστερόλη και τη γλυκόζη πλάσματος νηστείας σε 156 εθελοντές με συνολική χοληστερόλη πάνω από 200 mg/dl έδειξε ότι μετά από 8 εβδομάδες η ομάδα που κατανάλωνε 1g ακατέργαστης μαστίχας Χίου καθημερινά είχε τη μεγαλύτερη στατιστικά σημαντική μείωση τόσο της ολικής χοληστερόλης όσο και της γλυκόζης νηστείας σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν μαστίχα χωρίς το πολυμερές, σκόνη μαστίχας ή εικονικό φάρμακο. (Kartalis et al. 2016)

Η μείωση των σακχάρων στο αίμα και της χοληστερόλης ήταν πιο εμφανής στα άτομα με δείκτη ΒΜΙ άνω του 25, δείχνοντας έτσι ότι τα υπέρβαρα άτομα ίσως να μπορούν να επωφεληθούν ακόμα περισσότερο, άλλα και ότι γενικά η μαστίχα μπορεί να μειώσει το ρίσκο καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη. (Kartalis et al. 2016)

Έχουν επίσης υπάρξει αρκετές μελέτες σε πειραματόζωα και ανθρώπους που υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση μαστίχας μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση στη μείωση της γλυκόζης του ορού, τη βελτίωση της ηπατικής κατάστασης και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη.
(Rehman, Sh Kamran, M. Ahmad and U. Akhtar. 2015): (Tzani et al. 2016): (Fukazawa et al.2018): (Georgiadis et al. 2015)

Αντιμικροβιακή Δραστηριότητα

Λόγω της ιστορικής χρήσης της μαστίχας ως φυσικού συντηρητικού τροφίμων έχει δημιουργηθεί αυξημένο ενδιαφέρον για τις πιθανές αντιβακτηριδιακές της ιδιότητες. (Daifas et al. 2004) Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μαστίχα και το αιθέριο έλαιο μαστίχας μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη του βακτηριδίου Clostridium botulinum σε προϊόντα διατροφής. (Daifas et al. 2004) Ωστόσο, έχουν διερευνηθεί και οι πιθανές αντιβακτηριδιακές ιδιότητες της μαστίχας σε σχέση με τις ανθρώπινες ασθένειες.

Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η μαστίχα έχει αντιμικροβιακή δράση έναντι διαφορετικών στελεχών βακτηριδίων και τύπων μυκήτων. (Iauk et al. 1996) Συγκεκριμένα, δεδομένα in vitro έδειξαν ότι η μαστίχα μπορεί να έχει προστατευτική δράση εναντίον βακτηριδίων που μπορούν να
προκαλέσουν βλεννογονικές και δερματολογικές λοιμώξεις στους ανθρώπους, όπως τα Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa και του μύκητα C.albicans. (Ali-Shtayeh et al. 1998)

Ένα άλλο πείραμα συνέκρινε την αντιβακτηριακή δράση των μεμονωμένων φυσικών χημικών ενώσεων που έχουν βρεθεί στο μαστίχελαιο και τη ρητίνη μαστίχας έναντι των τριών βακτηρίων Escherichia Coli (Gram-αρνητική ράβδος), Staphylococcus aureus (Gram-θετικός κοκκίς) και Bacillus subtilis (Gram-θετική ράβδος). (Koutsoudaki, Martin Krsek and Alison Rodger. 2005) Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αντιβακτηριακή δράση του μαστιχέλλαιου μπορεί να αποδοθεί στον συνδυασμό όλων των ενώσεων που βρίσκονται στη μαστίχα και όχι μόνο σε μία από αυτές, υπογραμμίζοντας έτσι την
ευεργετική αντιβακτηριακή δράση της μαστίχας συνολικά. (Koutsoudaki, Martin Krsek and Alison Rodger. 2005)

Πληθώρα επιστημονικών δεδομένων δείχνουν ότι η μόλυνση με H.pylori μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα γαστρεντερικά προβλήματα, όπως γαστρίτιδα, πεπτικά έλκη, γαστρικό αδενοκαρκίνωμα καθώς και λέμφωμα του βλεννογόνου λεμφικού ιστού. (Kusters, A. H. van Vliet and E. J. Kuipers. 2006) Μια in vitro έρευνα έδειξε ότι η μαστίχα μπορεί να είναι αποτελεσματική στη καταπολέμηση του βακτηριδίου H. pylori NCTC 11637 και 6 απομονωμένων κλινικών προϊόντων και πως ακόμη και σε μικρότερες ποσότητες, η μαστίχα βρέθηκε να αναστέλλει την ανάπτυξη του βακτηριδίου. (Huwez, Debbie Thirlwell, Alan Cockayne and Dlawer A. A. Ala'Aldeen. 1998)

Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να εξηγήσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα που έχει υποστηριχθεί σε περαιτέρω μελέτες ότι έχει η μαστίχα πάνω σε πεπτικά έλκη. (Huwez and M. J. Al-Habbal. 1986)(Huwez, Debbie Thirlwell, Alan Cockayne and Dlawer A. A. Ala'Aldeen. 1998)
Πολλές άλλες μελέτες επίσης υποστηρίζουν ότι η μαστίχα είναι αποτελεσματική έναντι του Η. Pylori (Dabos, E. Sfika, L. J. Vlatta and G. Giannikopoulos. 2010): (Marone et al. 2001) και της γαστρίτιδας που προκαλεί. (Dabos, E. Sfika, L. J. Vlatta and G. Giannikopoulos. 2010)

Γαστρεντερική προστατευτική δράση

Μια διπλή-τυφλή μελέτη σε 38 άτομα με επιβεβαιωμένο έλκος του δωδεκαδακτύλου έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που κατανάλωναν 1g μαστίχας ημερησίως για 2 εβδομάδες εμφάνισαν σημαντική διαφορά ανακούφισης των συμπτωμάτων συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου που έλαβε ένα εικονικό φάρμακο 1g λακτόζης. (Al-Habbal, Z. Al-Habbal and F. U. Huwez. 1984)

Επιπλέον, το 70% των συμμετεχόντων που έλαβαν τη μαστίχα εμφάνισαν πλήρη επούλωση σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, όπου μόνο το 22% των ανθρώπων έδειξαν επούλωση του δωδεκαδακτύλου, ενώ δεν αναφέρθηκε καμία ανεπιθύμητη παρενέργεια κατά την κατανάλωση μαστίχας. (Al-Habbal, Z. Al-Habbal and F. U. Huwez. 1984)

Μελέτες σε πειραματόζωα επιβεβαιώνουν περαιτέρω ότι με την κατάποση μαστίχας σε δόση 500mg / kg υπήρξε σημαντική μείωση στην ένταση της βλάβης του ιστού του βλεννογόνου του στομάχου, προστασία των κυττάρων και μειωμένη έκκριση οξέων. (Al-Said, A. M. Ageel, N. S. Parmar and M. Tariq. 1986) Τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάζουν μια εναλλακτική εξήγηση για τη θετική επίδραση της μαστίχας στα γαστρικά έλκη και σε αυτά του δωδεκαδακτύλου. (Al-Said, A. M. Ageel, N. S. Parmar and M. Tariq. 1986) Επιπλέον, η μαστίχα μπορεί επίσης να έχει ευεργετική δράση σε άτομα με ενεργή νόσο του Crohn. (Kaliora et al. 2007)

Σε κλινική έρευνα οι συμμετέχοντες με ήπια έως μέτρια ενεργή νόσο του Crohn που έλαβαν 2,22g μαστίχας καθημερινά για 4 εβδομάδες εμφάνισαν βελτίωση στην κλινική τους κατάσταση και μετρήσιμους δείκτες. (Kaliora et al. 2007) Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία είχαν σημαντική μείωση στην ένταση των συμπτωμάτων όπως πόνο και καούρα, όταν έλαβαν 350mg καθαρής μαστίχας τρεις φορές την ημέρα για 14 ημέρες, σε σύγκριση με την ομάδα που κατανάλωνε εικονικό φάρμακο. (Dabos et al. 2010)

Οφέλη στοματικής κοιλότητας

Η μαστίχα μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση στη στοματική υγιεινή. (Topitsoglou- Themeli, P. Dagalis and D. Lambrou. 1984) Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μάσηση της μαστίχας μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή δημιουργίας πλάκας στα δόντια και να μειώσει την πλάκα που έχει ήδη σχηματιστεί. (Topitsoglou-Themeli, P. Dagalis and D.Lambrou.1984)

Άλλες εργαστηριακές δοκιμές και μελέτες σε ανθρώπους έδειξαν ότι η μαστίχα έχει σημαντική αντιβακτηριακή δράση έναντι του βακτηριδίου Streptococcus mutants που προκαλεί τερηδόνα. (Aksoy, Nizami Duran and Fatih Koksal. 2006) Επίσης διαπιστώθηκε ότι η συγκέντρωση βακτηριδίων στο σάλιο των συμμετεχόντων μειώθηκε μετά την μάσηση μαστίχας συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, δείχνοντας έτσι μια πιθανή προληπτική επίδραση έναντι του σχηματισμού οδοντικής τερηδόνας. (Aksoy, Nizami Duran and Fatih Koksal. 2006)

Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη διπλά-τυφλή μελέτη έδειξε ότι μετά την μάσηση μαστίχας Χίου για διάστημα 4 ωρών ο αριθμός των βακτηριδίων στο σάλιο μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με την ομάδα που είχε λάβει τσίχλα placebo. (Takahashi et al. 2003) Επιπλέον, όταν συγκρίθηκε η συστηματική χρήση μαστίχας Χίου για 7 ημέρες με τη χρήση τσίχλας placebo, η μαστίχα Χίου μείωσε τον δείκτη πλάκας και την φλεγμονή των ούλων. (Takahashi et al. 2003) Ως εκ τούτου οι ερευνητές συμπέραναν ότι η μαστίχα Χίου μπορεί να βοηθήσει στις περιπτώσεις ερεθισμού των ούλων και στον περιορισμό ανάπτυξης βακτηριδίων που προκαλούν περιοδοντικές ασθένειες και συσσώρευση πλάκας, βελτιώνοντας συνεπώς τη συνολική στοματική υγιεινή. (Takahashi et al. 2003)

Το αιθέριο έλαιο μαστίχας επίσης δείχνει να έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες έναντι των παθογόνων Ρ. gingivalis και F. nucleatum που είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στην περιοδοντίτιδα. (Kawasaki et al. 2010)

Ωφέλιμη δράση για το δέρμα

Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η μαστίχα μπορεί να έχει θετικές επιδράσεις στις μετεγχειρητικές τομές, με αυξημένη ικανότητα επούλωσης όταν χρησιμοποιείται στο δέσιμο του τραύματος, συγκριτικά με τη χρήση benzoin, USP. ( Lesesne,C.B, 1992) Η χρήση της μαστίχας κατά το δέσιμο τομών μείωσε επίσης εμφάνιση δερματίτιδας εξ επαφής και αποχρωματισμού του δέρματος μετά τις χειρουργικές επεμβάσεις. ( Lesesne,C.B, 1992)

Μια άλλη μελέτη διερεύνησε την αντιμυκητιακή δράση 22 φυτικών εκχυλισμάτων έναντι δερματόφυτων μυκήτων, συμπεριλαμβανομένων των Microsporum canis (S14, S20, SH41), Trichophyton mentagrophytes (SH13, SH1, SH8) και Trichophyton violaceum (S5, SH32, SH38), δείγματα των οποίων είχαν συλλεχθεί από παιδιά με μύκητες στο τριχωτό της κεφαλής. (Ali‐Shtayeh and Suheil I. Abu Ghdeib. 1999) Η Μαστίχα παρουσιάστηκε ως ένα από τα 22 εκχυλίσματα με την υψηλότερη και αποτελεσματικότερη αντιμυκητιακή δράση (90-100%) έναντι των τριών αυτών μυκήτων που είναι γνωστό ότι προκαλούν μυκητιακές λοιμώξεις και δερματικές ασθένειες. (Ali‐Shtayeh and Suheil I. Abu Ghdeib. 1999)

Περαιτέρω δοκιμές έδειξαν ότι με την χρήση κρέμας που περιείχε αιθέριο έλαιο μαστίχας, μειώθηκε σημαντικά ο χρόνος που απαιτείται για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ερεθισμού που προκαλείται λόγω αποτρίχωσης είτε με θερμόλυση είτε με χρήση ενζύμων σε σύγκριση με την κρέμα εικονικού φαρμάκου που δεν περιείχε μαστίχα. (Protopapa et al.

2001) Οι συγγραφείς δήλωσαν ότι λόγω των αντιβακτηριακών και αντιμυκητιασικών της ιδιοτήτων της, η μαστίχα θα μπορούσε επίσης να δράσει υπέρ της προστασίας του δέρματος από οποιεσδήποτε πιθανές δερματικές λοιμώξεις που μπορεί να προκύψουν. (Protopapa et al. 2001)

Αντικαρκινική δράση

Επιστημονικές έρευνες υποδεικνύουν ότι υπό εργαστηριακές συνθήκες η μαστίχα μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη όγκων και να καταστρέψει ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου. (Balan et al. 2007): (Dimas et al. 2009) Επιπλέον, η μαστίχα μπορεί να συνεισφέρει στη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου καθώς και άλλων τύπων καρκίνου ως χημειοθεραπευτικός παράγοντας. (Balan et al. 2007)

Περαιτέρω δοκιμές δείχνουν ότι το μαστιχέλαιο συσχετίστηκε με αντιπολλαπλασιαστικά και προαποπτωτικά αποτελέσματα σε ανθρώπινα κύτταρα λευχαιμίας Κ562 και θα μπορούσε να αναστείλει την
ανάπτυξη κυττάρων μελανώματος σε ποντικούς. (Loutrari et al. 2006) Οι συγγραφείς κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι η μαστίχα μπορεί να είναι επωφελής για τη μείωση του κινδύνου διαφόρων τύπων καρκίνου. (Loutrari et al. 2006)

Άλλα δεδομένα υποστηρίζουν ότι το μαστιχέλαιο μπορεί να μειώσει την αγγειακή ενδοθηλιακή ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων του πνεύμονα. (Magkouta et al. 2009) Πολλές επιστημονικές μελέτες προσφέρουν δεδομένα που αναδεικνύουν τη θετική επίδραση της μαστίχας πάνω σε διάφορους τύπους καρκίνου, όπως αυτός του στόματος, των οστών, του δέρματος, του παγκρέατος και του προστάτη. (Park et al. 2008): (Baek et al. 2008): (Hur et al. 2009): (Huang et al. 2010): (He et al. 2006)